Anaokullarında yaptığımız ‘Dahi Çocuk Bilim Sevgisi ve Yaşam Bilgisi Geliştirme Programı’ diye bir program var. Bu program kapsamında çocuklarla birçok deney yapıyoruz.
Deneylerden bir tanesi şöyle: Bir leğenin içine su koyuyoruz. Üstüne de bütün yüzeyi kaplayacak kadar karabiber döküyoruz. Sonra çocukların her birine bir sabun kalıbı veriyoruz. Sabun kalıplarını ucundan karabiberli suya dokunduruyorlar. Dokundurdukları anda inanılmaz bir şey oluyor; karabiberler sabunun suya dokunduğu yerden kaçışıyor. Eğer sabunun ucu suyun içinde gezdirilecek olursa bütün karabiberler leğenin yan çeperlerine doğru kaçışıyorlar. Neden böyle oluyor? Çocuklara biz şöyle açıklıyoruz: Bu karabiberler, sizin elinizdeki mikroplar ve bunlar suya tutunabiliyorlar. Ancak sabun suyu kayganlaştırıyor ve mikroplar da kaçışıyorlar. Daha bilimsel açıklaması şöyle: Karabiberler suyun yüzey gerilimine tutunuyorlar; sabun yüzey gerilimini kırınca karabiberler de henüz yüzey gerilimi kırılmamış noktalara doğru ilerliyorlar.
Bizim yaşamlarımız da aynen buna benziyor. İlişkilerimizde ne kadar kusur varsa, bu kusur serisi bir tür yüzey gerilimi oluşturuyor. Bizden ya da diğerlerinden kaynaklanan kusurların toplamı, ilişkimizi gerilimli hale getiriyor. İlişkilerimizdeki kusurların bir kısmı, bizim davranışlarımızdan kaynaklanıyor; bazen bilgisizliğimizden, bazen de ikisi birden. Örneğin, aile içinde bizimle konuşulduğu halde, bazı konuşmaları duymazdan geliyoruz. Çünkü o konularda eylem yapmaya niyetimiz yok. Bu tür durumlarda ailemizin beklentisini karşılayamayınca sorun oluyor. Bizim tavrımıza sorun yapışıyor. Bazen de nasıl davranacağımızı bilemiyoruz. Diyelim ki bir konuda hata yaptık. Hata yaptığımızın farkındayız; ama nasıl özür dileyeceğimizin ya da hatamızı nasıl düzelteceğimizi bilmiyoruz. Bu bilgisizliğimiz yeni bir soruna dönüşüyor ve ilişki alanımıza yapışıyor.
Sabunun karabiber moleküllerine ve mikroplara karşı bir tür harekete geçirici etkisi var. Acaba bizim yaşamımızdaki sorunları kovmamıza yardım edecek; sorunların ya da soruna yol açan tavır ve davranışlarımızın uzaklaşmasını sağlayacak olan nedir? Bir kere sabun, karabiberli bir ortamda hiç beklenmedik, sıra dışı bir girdidir. Yani karabiberi düşünecek olursak, karabiberin arkadaşları tuz, kırmızı biber, nane, kekik ve benzeri baharatlardır. Karabiberle sabunu yan yana düşünemeyiz. Bununla birlikte sabun inanılmaz harekete geçiricidir. Bizim yaşamlarımız içinde sabun belki kalp gözümüzü açmaktır. Sorunları oluşturup belki de kendimiz olduğunu görmek ve değişim için dürüst bir karar almaktır. Sorunlarımızı çözmek için kalemi kâğıdı alıp analiz etmek ve sorun yaşadığımız insanları dinlemektir. Bu sonuncusu bilgi üretmek anlamına gelir ki, üretilecek bilgi, kişisel cehaletimizi ve sorunlarımızı kovacaktır.
Karabiber deneyinin en ilginç yönlerinden biri, leğendeki suya bolca karabiber döktükten sonraki manzaradır. O kadar çok karabiber dökülmüştür ki, o karabiberler hiç temizlenmeyecek gibidir. Hatta elinizi kullanarak onları bir yöne çekmeye çalışsanız bu da işe yaramayacaktır. Karabiberler hiç gitmeyecek, yaşamınızdaki karabulutlar hiç çekilmeyecek gibidir. Mevcut durum, içinden kaçamadığınız kaderiniz gibidir. Ancak değiştirilemeyen bir durum yoktur. Önemli olan sıra dışı bir çözüm bulmak için istekli olmak ve harekete geçmektir.
Melih Arat