Evlilikler de strese girer

Pek çok sağlık sorununa neden olan stres sadece biz insanları değil evlilikleri de etkiler. Eşler arası iletişimi ve sevgiyi tehdit eden problemler aşılamadığında, tıpkı insanlar gibi evlilikler de strese girer. Bu ay eşlerin huzurunu kaçıran, evliliklerde stres ve gerilim kaynağı olan durumları masaya yatırıyoruz.

MADDİ İMKANSIZLIKLAR

En büyük zenginlik kanaattir denir. Günümüz renkli yaşantısında insan tüketmek için tükeniyor, hırslarının altında eziliyor adeta. Başkalarında görülen eşya, kılık-kıyafetlere bütçesi elvermese de sahip olmak isteyenler çaresiz bir bunalım yoluna giriyor. Oysa ayağını yorganına göre uzatan eşler kanaat zenginliğine de sahipse stresli bir evlilik değil de rahat ve huzur dolu bir yuvada yaşamayı başarıyor.




ELEŞTİREN EŞ

Eşlerin pek çoğu birbirlerini eleştirmeden edemez, bu doğaldır da zaten. Ancak eleştiriyi karşısındakini inciterek, onun kişiliğini rencide edici şekilde yapmak evlilik için tamiri en zor yaralara yol açabilir. Eleştirilen kişi kendini savunmaya geçer ve meselenin kendisine bakan yönünden çok eşinin incitici tutumuna odaklanır. “Eşim beni beğenmiyor olmalı” düşüncelerinin stresi içinde gerilir ve hatalarını kabul etmez. Savunmaya hatta karşı saldırıya geçebilir. Evlilikte önemli stres kaynağı olan bu durumdan korunmak için eşlerin birbirlerini eleştirirken doğru yaklaşımda bulunması ve nezaketli davranması gerekir.

YÜKSEK BEKLENTİ

Evlenmeden önce kimi beyaz atlı prens ummuştur kimi de pamuk prenses. Pek çok aday bu duygularla geçer evlilik kapısından. Ne var ki evlilik sonrası yaşananlar başlarda hayal edildiği gibi olmaz. “Eşim nişanlılıktaki gibi nezaketli, romantik, anlayışlı, aşık değil” ya da “Eşim evlilik öncesindeki gibi bakımlı, özenli, tatlı dilli, güler yüzlü değil; meğer ne de çok kusurlu yanı varmış” türünden serzenişler duyulur. Beklenti düzeyi çok yüksek eşler evlilik sonrasında bir türlü eşinin davranışlarını olduğu gibi kabul edemeyecektir. Bunun neticesinde ise ya onu değiştirme, kendi beklentilerine uygun hale getirme gerginliği yaşayacak ya da eşinin yanlış kişilik yapısına sahip olduğu zannıyla bir türlü onu yanına yakıştıramayacaktır. Böyle durumlarda kişi, hatasız insan olmayacağını düşünür, eşini olduğu gibi kabullenmeye çalışırsa ve öncelikle kendini daha iyiye taşıma azminde bulunursa eşi de ona uyum sağlama gayretine girecektir. Fakat ekin bir anda olgunlaşmaz, çiçek bir günde açmaz. Böyle konularda aceleci olunmamalı, beklenti düzeyini makul seviyede tutulmalıdır.

AŞIRI VE YERSİZ KISKANÇLIK

Birbirini seven eşlerin kıskanma duygusu taşıması son derece normaldir. Sağlıklı düzeyde olduğu müddetçe eşlerin birbirlerini kıskanması onları birbirlerine daha sıkı bağlar. Fakat eşine güveni bulunmayan bir kimsenin her gün kendi kendini yemesi onun için tam bir stres kaynağıdır. Yaşanılan kıskançlık hayatın normal akışını engelleyecek aşamaya gelmişse yani patolojik boyut kazanmışsa ortada ciddi bir problem var demektir. Kişi böyle bir sıkıntı yaşıyorsa aşırı kıskançlığının sebebini iyi tayin etmelidir. Kendi davranışının temelindeki asıl körükleyiciyi bulamıyorsa uzman desteği alması yerinde olur.

SAYGI EKSİKLİĞİ/KÖTÜ SÖZ SÖYLEME EĞİLİMİ

Bazı beyler, “Ben kılıbık değilim, kazak erkeğiyim” sözleriyle yanlış davranışlarına geçerlilik payı katmaya çalışır. Fakat evliliğin hakikatte ne manaya geldiğini idrak edebilmiş, Efendimiz’in (s.a.v) aile yaşantısını araştırıp öğrenmiş bir kimse erkeğin ne kadar ince düşünceli, anlayışlı, saygılı, gönül alıcı davranışlarda bulunabileceğini iki cihan Serveri’nin (s.a.v) hayatının her alanında bu güzellikleri zirve noktada müşahede eder.

Babasına, eşine, büyüğüne saygıda ve edepte kusur etmemiş bir genç hanım da eşine karşı dırdırcı, aşağılayıcı, saygısız yaklaşmayacaktır. Saygı dolu, nezaketli davranışlarla süslenmiş evliliklerde sertlik değil yumuşak ve hoş davranışlar Allah’ın bir lütfu olarak ailenin tüm fertlerinde gözlenir. Fakat hoyrat, saygısız davranan, birbirlerine sürekli kötü söz söyleyen eşlerin oluşturduğu aile, bir fay hattı gibi şiddetli sallantılar geçirip ailedeki diğer fertlerin de çalkantılı, kötü sözlü, mutsuz bireyler olmalarına ortam oluşturur yalnızca. Saygı eksikliği ve kötü sözler evliliğin son bulması yönünde hızla ilerlemesine yol açabilir. Saygılı bir üslup, tatlı dil ve gönül alıcı davranış, eşleri birbirlerine ısındırır, çocukların anne-babaya yaklaşımını güzelleştirir ve yuvada huzuru hakim kılar. Nitekim bu konuda Rabbimiz “Eğer kaba, katı yürekli olsaydın, onlar senin etrafından dağılıp giderlerdi.” (Al-i İmrân, 159) buyurmuştur.

İŞKOLİK, İLGİSİZ EŞ

Kişiler eş olduktan ve aynı evde yaşamaya başladıktan sonra birbirlerini nasılsa elde ettikleri duygusuyla ihmal edebilir. Oysa evlilikte çiftlerin ihtiyaçlarının başında ilgi gelir. İşkolik bir erkekle evlenmiş hanımlar, ilgi eksikliği stresiyle uzun vadede depresyona girebilir, sık sık evliliğini sorgulayabilir. Aynı şekilde ev işleri veya çocuk bakımı ile ilgili kendini çok meşgul edip eşine yeteri ilgi gösteremeyen hanımların eşleri karısının kendisini ihmal ettiği düşüncesine kapılabilir. Evlilik kapısından geçerken çok iyi bilinmesi gereken nokta: Evlendikten sonra eşlerin önceliklerini birbirleri ile iyi iletişime, ilgili olmaya, güzel duyguları daha sıkı bağlarla beslemeye ayırmaları gerektiğidir. İşi kendisi için her şeyden önce gelen, işine aşırı düşkün işkolik hanımlar veya beyler evlenmeye hazır olup olmadığını güzelce sorgulamalıdır. Zira iki kişilik düşünmeye, iki kişilik yaşantıya hazır olmayan bireylerin evliliği topluma faydadan ziyade yük getirecektir. Kişiler, işleri ne kadar yoğun olursa olsun az da olsa etkili vakit geçirerek eşlerini tatmin edebilirler. Bir bey işinden eve ancak geç saatlerde ve yorgun geliyor da olsa eşine iltifat ettiğinde, onunla ilgilendiğinde hanımı günboyu birlikte hoş vakit geçirmişlercesine mutlu olacaktır. Hanım da beyine takdir ve iltifat sözlerinde vefalı yaklaşıp hal ve hareketleri ile onu incitmediğinde, yeterli ilgi ve anlayışı sunabildiğinde ilgi bunalımı yaşama ihtimali azalacaktır.

KAYINVALİDE-GELİN STRESİ

Evlilikte hanımların yaşadığı en önemli gerginliklerdendir kayınvalide gelin sorunları. Özelikle bir arada yaşama zorunluluğu olduğunda sorunların yaşanma sıklığı ve olasılığı artar. İki tarafın da çok anlayışlı, temiz kalpli olduğu durumlarda dahi bazen evde stres yaşanması kaçınılmaz olur. Bu nedenle en doğrusu herkesin kendi evinde yaşamasıdır. Bazen de ayrı evde olunsa da büyüklerin eve müdahalesi söz konusu olur. Çoğunlukla anne-babasının isteklerini evinin iç işlerine kadar getirebilen beyler eşleriyle sorunlar yaşarlar. Büyüklerle istişare etmek, büyük sözü dinlemek ne kadar aklı başında bir davranışsa; gerektiğinde evin iç işleri ile ilgili konuyu eve mahsus kılmak ve sadece eşi ile ortak karara varmak da eşlere gerçek anlamda aile oldukları duygusunu yaşatır. Evin reisi kendi yuvası ile anne-baba evi ve hakkı konusunda ince dengeyi yakalamalıdır. Bu konularda bir sorun yaşandığında ise çevrede, aklıselim büyüklerin görüşüne başvurulmalıdır.

Gelin, kayınvalideye haksızlık ettiğinde bu kez de evin beyi evlilik stresi yaşar. Annesine haksızlık yapılmasına razı olmaması en doğal hakkıdır. Fakat erkek akıllı davranarak iki tarafı da idare edebilir. Yeter ki amacı sevgiyi artırmak, niyeti Allah rızası olsun.

HASSASİYETLERİN FARKLILIĞI

Evlilikte mutluluk için olmazsa olmaz ilk unsur eşlerin birbirlerini iyice tanıması, o doğrultuda davranış geliştirmesidir. Bu açıdan baktığımızda ilk yıllarda yaşanılan tartışmalar aslında tanışma ve anlaşma sürecine götürücüdür. Sabredildiğinde bir süre sonra eşlerin birbirlerini daha iyi tanıyıp ona göre daha uygun davrandığı ve daha az sorun yaşandığı gözlenir. Fakat hakkında birkaç kez sorun yaşanılmış bir konuda hala problem çıkıyorsa eşlerden biri eşinin hassasiyetlerini ciddiye almıyor demektir.

Örneğin, hanımının giyim kuşamı konusunda son derece hassas bir bey eşi uygun giyinmediğinde bunu sorun olarak görür. İlk uyarıları belki tartışamaya, kavgaya sebebiyet verir fakat zamanla hanımı kendisini beyine göre ayarladığında bu konuda sıkıntı yaşanmayacaktır. Beyinden güler yüz tatlı dil isteyen bir hanım yanlış davranış karşısında ilk zamanlar hırçın tepkiler verebilir. Beyefendi bu hassasiyeti fark edip hanımının alınganlığına göre ona hüsnü muamelede bulunursa sorunlardan biri halledilmiş olacaktır.

Unutulmamalıdır ki evliliğin en sevmediği düşünce bencilce düşünmedir. Diğergam davranıp eşinin mutluluğunu ön plana almadıkça evlilikte stres kaynaklarından birine ya da birkaçına mutlaka yakalanılacaktır.

EVDE SORUMLULUK DAĞILIMININ NET OLMAYIŞI

Her ne kadar evlilikler şirket ortaklığı gibi sorumluluk çizelgesiyle yürümese de insanın olduğu her yerde olduğu gibi yuvada da bir düzen gerekir. Hanım ve bey evde hangi konularda kesin sorumlu hangilerinde yardımcı durumunda olduklarını iyi bildiğinde karmaşa yaşanmayacaktır. Kadın, evhanımı ise evle ilgili sorumlulukların çoğu kendisindedir. Beyi; bir işyerinde çalışmakla beraber tamir, fatura, gıda alışverişi gibi konulardan sorumlu olabilir. Buna birlikte iki taraf da gönüllü şekilde, şikayetçi olmadan yuva için koşturur. Aksi takdirde herkes bir taraftan “Ben şunları yaptım, sen bunları yaptın, evde her iş bana bakıyor” şeklinde söylenir. Bir de hanım dışarıda çalışıyorsa evde iş paylaşımı konusu tam bir stres kaynağı olmaya müsaittir. Bu noktada ise önemli olan hanımın çalışması kararını çiftlerin birlikte vermiş bulunması ve ona göre eşler arası dayanışma planının çıkarılmasıdır.
Eşi çalışmasına olumsuz baktığı halde sadece kendi kararı ile çalışan bir hanım, ev işlerini konusunda beyinden yardım alamayabilir ve sorumlukları onun için büyük bir stres haline gelir.
Efendimiz’in (s.a.v) ev içerisinde her halükarda eşi ile gayet yakın ilişki geliştirdiği ve gerektiğinde her konuda hanımına destek verdiğini bilmeyenimiz yoktur. Her ne iş, makam ve mevki olursa olsun bunlar kişiyi eşine destek olmaktan alıkoymamalıdır. Kadın hastalanabilir, bebek sahibi olabilir, gönüllü olarak çalışabilir. Bu durumlarda beyi ile mücadeleye girmeden sorumluluk paylaşımı yapması hanımın evine ve ev halkına daha iyi hizmet vermesine vesile olacaktır.

Birbirimize karşı iyi niyetimizi koruyup, güzel muamelede bulunduktan sonra eşimizle aşamayacağımız sorun yoktur. Stres gelir gider, önemli olan sorunlarımızın üstesinden iyi niyet ve nezaketle gelmemizdir.

Fikriye ARSLAN EVLİLİK-İLETİŞİM

Konular